Τα Τεθωρακισμένα στον Ελληνικό Στρατό (1920 – 1940) του Κωνσταντίνου Δ. Βλάσση (Εκδόσεις Δούρειος Ιππος, 2018)

Μετά το μοναδικό έργο του με τίτλο «Οι Εξοπλισμοί της Ελλάδας 1936 – 1940» ο Κωνσταντίνος Βλάσσης (μαζί με το Σάββα Βλάσση των εκδόσεων «Δούρειος Ιππος») επανέρχεται με ένα ακόμα πιο ογκώδες πόνημα, 630 σελίδων, αυτή τη φορά με θέμα τα τεθωρακισμένα οχήματα με ελληνικά χρώματα, κατά τις κρίσιμες δεκαετίες 1920 – 1940.

Κρίσιμες, όχι μόνο ως προς τις άμεσες και γνωστές συνέπειες στην Ιστορία μας, αλλά και διότι πολλά λάθη που έγιναν εκείνη την περίοδο δεν μας έμαθαν τίποτα, ακόμα και σήμερα, έναν αιώνα μετά - δύο από την Ελληνική Επανάσταση και το ξεκίνημα του ελληνικού κράτους – ως ένα μικρό, ελαφρύ άρμα μάχης που ακόμα ψάχνει να βρεί το δρόμο του στη Μεσόγειο…

Εκτός από το συγγραφέα, το βιβλίο προλογίζουν ο Υποστράτηγος Δ. Κυριάκος, ο Ταξίαρχος ε.α. Β. Λουμιώτης, ο Σμηναγός Δ. Βογιατζής και ο ιστορικός ερευνητής Τάσος Τσιπλάκος. Πέντε πρόλογοι για ένα βιβλίο – καθόλου τυχαίο, μια και θα μπορούσαν να προστεθούν κάλλιστα άλλοι τόσοι. Τόση είναι η εντύπωση και το σοκ που δημιουργεί – ακόμα και στον έμπειρο μελετητή – το περιεχόμενο του βιβλίου.

Ουσιαστικά το έργο χωρίζεται σε δύο μέρη: Οι πρώτες 200 σελίδες καλύπτουν την κυρίως έρευνα και ανάλυση των περιόδων 1919 – 1933 και 1933 – 1940, με εμβόλιμο ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την πολιτική και οικονομική διάσταση και παρασκήνιο των ελληνικών εξοπλισμών: 50 σελίδες που σοκάρουν ανελέητα τον αναγνώστη, όσον αφορά τα οικονομικά στοιχεία, την κάκιστη και άνιση συμπεριφορά των δυτικών δυνάμεων προς την Ελλάδα, αλλά και των καταστροφικών αποτελεσμάτων της μη έγκαιρης & σωστής πολεμικής μας προετοιμασίας. Ακόμα και στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου (1940) ο Ελληνικός Στρατός ήταν χωρίς άρματα (πλην δύο ελαφρών!), ενώ τεθωρακισμένα διέθεταν όλοι μας οι γείτονες, ακόμα και η Αλβανία! Οσο για την ουδέτερη Τουρκία, ευτυχώς που έμεινε ουδέτερη: Διέθετε 100 φορές περισσότερα άρματα από την Ελλάδα: πάνω από 200!)

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου, που είναι και το μεγαλύτερο, καλύπτει σε παραρτήματα τομείς όπως: οι τεθωρακισμένες δυνάμεις των εμπολέμων (1919 – 1923), η δράση των τεθωρακισμένων στα κινήματα του 1923 και του 1926 (Γ. Κονδύλης εναντίον Ζέρβα και Ντερτιλή – πρώτη αντιαρματική βολή του ΕΣ εναντίον ελληνικού τεθωρακισμένου!), πρακτικά στρατιωτικών/πολεμικών συμβουλίων, νομοθετικά διατάγματα, λίστες προμηθειών, νόμοι εμπορικών συναλλαγών με τρίτες χώρες, νόμοι για την επίσημη προμήθεια 3% επί των πολεμικών παραγγελιών, δάνεια με ξένες χώρες, τεχνικές περιγραφές αρμάτων Vickers, Carden – Lloyd, μελέτες/υπομνήματα Συνταγματάρχη Κων/νου Δαβάκη, αντιαρματική άμυνα Ελλ. Στρατού το 1940, μηχανοκίνητα & τεθωρακισμένα στα Βαλκάνια (δυνάμεις γειτονικών κρατών 1940), πίνακες οργανωτικών διατάξεων, μονάδων, δομών, χρονολόγιο και φωτογραφικό αρχείο με 76 μοναδικές, ανέκδοτες φωτογραφίες εποχής και περίληψη στην αγγλική γλώσσα (αρκετές αποκαλυπτικές φωτό από το αρχείο του αείμνηστου Αλέξανδρου Χαϊτογλου).

Οι πηγές αναφέρονται με αριθμητικούς αστερίσκους και αναλυτικές υποσημειώσεις σε όλη την έκταση του βιβλίου, αλλά στο τέλος παρατίθεται και επιπλέον λίστα πηγών/βιβλιογραφίας έκτασης επτά σελίδων. Πρακτικά το βιβλίο διαβάζεται σε δύο παράλληλα επίπεδα – τρία αν ο αναγνώστης προσθέσει τις διαδικτυακές παραπομπές του συγγραφέα και τα googlo-ερεθίσματα, όπως το έργο και το άδικο τέλος του Δαβάκη…

Μην σας φοβίσουν οι 630 σελίδες. Δεν είναι βιβλίο που το διαβάζεις μια κι έξω αλλά απαιτεί πολλαπλές αναγνώσεις και μερικές από αυτές γίνονται ανάμεσα και - κυρίως - πίσω από τις γραμμές.

Αν δεν σας αρέσει το θέμα ίσως το βρείτε λίγο κουραστικό ή βαρύ εκ πρώτης όψεως. Δεν είναι όμως! Προχωρώντας το διάβασμα θα ανακαλύψετε σκουριασμένες, παραμελημένες αλλά και εξόχως ενδιαφέρουσες πτυχές του ελληνικού εξοπλιστικού προγράμματος τις δεκαετίες που προηγήθηκαν του Β’ ΠΠ.

Λέει σε ένα σημείο ο συγγραφέας πως ακόμα κι αν είχαμε άρματα μάχης σε επαρκή αριθμό είναι αμφίβολο αν θα νικούσαμε στη Μικρά Ασία (ή το 1940-41) ή έστω αν θα πετυχαίναμε μια λιγότερο ταπεινωτική ήττα. Κάποιοι είχαν μιλήσει στους επιτελείς και στους πολιτικούς για τα «Lessons Learned» και τα παθήματα άλλων (και των δικών μας) αλλά το κλίμα εφησυχασμού ήταν ως φαίνεται τεσσάρων εποχών.

Νομίζετε πως μόνο σήμερα δεν έχουν τα LEO οβίδες ή τα Τ-214 σύγχρονες τορπίλες? Όχι. Υπήρχε παράδοση από το 1936 όταν δεν είχαμε…πυροσωλήνες και κινητήρες ελκυστήρων για το πυροβολικό! Και τι σύμπτωση - και τότε βγαίναμε από σφοδρή οικονομική κρίση…

Περίεργο ωστόσο το ότι ενώ και τότε οι πολιτικοί διατυμπάνιζαν τα περί πτωχευμένης χώρας, εγκρίνοντας ψίχουλα για εξοπλισμούς, παράλληλα τα έξοδα της διοικήσεως (άνευ δηλαδή υπολογισμού δημοσίου χρέους και…μνημονίων) είχαν διπλασιαστεί τη δεκαετία 1927 – 1937 με παχυλές αυξήσεις στους μισθούς ενός συνεχώς διογκούμενου δημοσίου τομέα και άλλα «έκτακτα βοηθήματα»! (σελ.97)

Αντιδρώντας ο τότε Α/ΓΕΣ Πέτρος Κλάδος πρότεινε το 1929 εγγράφως προς τον υπουργό Στρατιωτικών την…κατάργηση του Στρατού, ώστε να φανεί τουλάχιστον η Ελλάδα πρωτοστατούσα στον… γενικό αφοπλισμό και πιστή στη χριστιανική φιλοσοφία! (σελ.98). Αν ζούσε σήμερα ο Υποστράτηγος θα είχε παρόμοιες απορίες για το πώς μια μονίμως «πτωχευμένη» χώρα με προϋπολογισμό 55 δις αναζητούσε το τρομακτικό ποσόν των 100 εκατομμυρίων ετησίως - καθυστερώντας επί δεκαετία - αναγκαιότατη αναβάθμιση του βασικού της αεροπορικού όπλου!

Τα άρματα μάχης, όπως κάθε νεωτεριστικό οπλικό σύστημα, δεν ήταν (ούτε είναι) κάτι της μόδας, να το δούμε στην αγορά και να το αποκτήσουμε. Πρέπει να εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο στρατηγικής και πολυεπίπεδης άμυνας, όπως καλή ώρα σήμερα τα UAV και άλλα παρόμοια όπλα υψηλής τεχνολογίας, σε συσχετισμό με τη σοβαρά άρρωστη -έως κλινικά νεκρή- ελληνική αμυντική βιομηχανία.

Προκαλεί ανατριχίλα όσα αναφέρει ο συγγραφέας στις σελίδες 142 - 143 σχετικά με την «μη παρακολούθηση των τεχνικών εξελίξεων από τους Ελληνες αξιωματικούς»! Αναφέρονται αιτήσεις κονδυλίων για συνδρομές σε ξένα αμυντικά περιοδικά προς ενημέρωση των επιτελών, χωρίς να είναι γνωστό αν τελικά υλοποιήθηκαν. Το διαβάζουμε και κουνάμε το κεφάλι, σκεπτόμενοι τα προφητικά κείμενα του Δαβάκη και του Περρίκου, αλλά και το πώς ξοδεύαμε το πενιχρό εφηβικό χαρτζηλίκι μας προκειμένου να αγοράσουμε ξένα αμυντικά περιοδικά για να ενημερωθούμε – κι ας μην γίναμε αξιωματικοί…

Μοναδική ενημέρωση ως φαίνεται τότε, ήταν οι γραπτές προσφορές των αντιπροσώπων που έστελναν περιεκτικότατες επιστολές - αναλύσεις για τις δυνατότητες των νέων αρμάτων μάχης το 1936, χωρίς ποτέ να λάβουν απαντήσεις – τουλάχιστον καταγεγραμμένες. Να σημειωθεί ότι εν έτει 1936 το άρμα μάχης ήταν ήδη παγκόσμιο δεδομένο και κανένας σοβαρός στρατιωτικός ή πολιτικός δεν μπορούσε να το αγνοήσει (πλήν… Ελλήνων), ενώ το 1933-34 είχαν ήδη προηγηθεί τα προφητικά βιβλία και υπομνήματα του Κ. Δαβάκη («Ο Στρατός του Μέλλοντος» και άλλα σχετικά, όπου ο «Ελλην Γκουντέριαν» πρότεινε λύσεις και πρακτικές ιδέες).

Για να έχεις άρματα μάχης - ή F-35 ή UAVs - δεν αρκεί να τα αγοράσεις επειδή τα πήρε ο απέναντι. Είναι και θέμα προσωπικού ενδιαφέροντος, «χόμπυ» με την έννοια του αγαπώ και μου αρέσει αυτό που κάνω, όχι ως «επάγγελμα» ή «λειτούργημα» και το αποδεικνύω με πράξεις καθημερινά. Γιατί άραγε κάνουν τόση εντύπωση άνθρωποι σαν τον Δαβάκη ή τον Περρίκο? Γιατί τους μνημονεύουμε περίπου ως υπερήρωες? Οι άνθρωποι είχαν απλά το μυαλό ανοιχτό, ενημερώνονταν για τις εξελίξεις και έβλεπαν τι ερχόταν ως καταπέλτης. Αποτελούσαν όμως την εξαίρεση. Ο κανόνας ήταν η αδράνεια, η γραφειοκρατία και για κάποιους η προμήθεια του 3% (το 1936). Τα σύνεφα συνήθως μαζεύονται νωρίς…

Διαβάζοντας το βιβλίο μένει μια πικρή γεύση αλλά και μια σοφία για τον αναγνώστη που μπορεί να κάνει άμεσες συγκρίσεις με όσα μεσολάβησαν μετά το 1940 - αδιάκοπα έως τα σήμερα.

Γράφει ο Κ. Δαβάκης το 1940: «…η προετοιμασία για Πόλεμο δεν γίνεται από τους στρατιωτικούς αλλά κυρίως από τους κυβερνώντες πολιτικούς! Ο πόλεμος είναι τόσο πολυσύνθετος ώστε περιλαμβάνει όλους τους κλάδους της κρατικής δυναμικότητας (υπονοώντας και την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας, τα σχέδια, τη γεωστρατηγική) και είναι έργο μακροχρόνιο και πολυδάπανο…»

Μόλις τρία χρόνια πριν (1936) ο Α/ΓΕΣ, είχε τόσο άριστη επίγνωση της υπηρεσιακής αδράνειας, σύγχυσης προ του ορατού κινδύνου και έλλειψης χρόνου, άγνοιας των επιτελών (sic – βλέπε πιο πάνω!) και της πρακτικώς μηδενικής προετοιμασίας, ώστε αλληλογραφούσε απόρρητα: «…τρέμω μήπως μας διαθέσουν πράγματι τας αιτούμενας πιστώσεις»!!! (σελίδα 138)

Τελικά...

Ακόμα κι αν δεν ασχολείστε με τα άρματα μάχης, ευκαιρία να ασχοληθείτε! Αν ήδη ασχολείστε δεν χρειάζεται να τονίσουμε πως αξίζει να αποκτήσετε αυτό το βιβλίο. Πρόκειται για ογκώδες και βαρύ έργο που αξίζει κάθε σεντ της προσιτότατης τιμής αγοράς του. Όταν το διαβάσετε θα σας φανεί λιγότερο ογκώδες - αλλά πολύ βαρύτερο…

Το βιβλίο μπορείτε να το παραγγείλετε εδώ, εδώ και εδώ.