Ron Firth (16.7.1928 – 20.12.2013)
Eνα από τα πρώτα ξένα μοντελιστικά περιοδικά που ανακάλυψα το 1978 (στο βιβλιοπωλείο του Σαμούχου, Αμερικής 23 και στον Καλφάκη, Σταδίου 48) ήταν το αγγλικό PAM (Plastic Aircraft Models) News. Μαζί με τα επίσης αγγλικά Scale Models, Airfix magazine και το αμερικανικό Scale Modeler ήταν τα κυριότερα ξένα που ή ύλη τους ήταν 100% πλαστικομοντελισμός.
Ωστόσο το PAM News ξεχώριζε για ένα και μοναδικό λόγο: H ύλη του αφορούσε αποκλειστικά μοντέλα αεροπλάνων! Παρόλο που τότε μας άρεσε να φτιάχνουμε σχεδόν τα πάντα, μια πλήρως αεροπορική έκδοση σε ελκύει διαφορετικά. Αμέσως έγινα συνδρομητής και παρήγγειλα και όσα παλιά τεύχη υπήρχαν, μιας και εκδιδόταν από το 1973.
Την εποχή εκείνη οι περιοδικές εκδόσεις ήταν ακριβή υπόθεση, λόγω κόστους ειδικού χαρτιού, περίπλοκης και δαπανηρής παραγωγής (χειρόγραφα και διορθώσεις με κόκκινο μαρκαδοράκι, σελιδοποίηση - κολλάζ με... UHU stic & spray, φωτοσύνθεση, μοντάζ, τυπογραφεία offset) και κυρίως λόγω υψηλού κόστους εγχρώμων σελίδων. Δεν υπήρχε όμως άλλος τρόπος ενημέρωσης, ούτε διαδίκτυο, ούτε ελληνικά περιοδικά πλήν της «Αθλητικής Αεροπορίας» που φιλοξενούσε τακτικά στήλη πλαστικομοντελισμού. Η "ΠΤΗΣΗ" πρωτοκυκλοφόρησε ένα χρόνο αργότερα (1979) και το 1980 είχε κι αυτή στήλη πλαστικομοντελισμού με πρώτα άρθρα του υπογράφοντος και του Δημήτρη Λαρόζα. Η φωτογραφία ήταν πάντα ασπρόμαυρη, με φίλμ των 24 ή 36 φωτογραφιών, που σήμαινε ότι άν ήθελες μια 25η (ή 37η) έπρεπε να αγοράσεις νέο καρούλι φίλμ + έξοδα για εμφάνιση/εκτύπωση, συνεπώς κάθε λάθος πληρωνόταν ακριβά - δεν είχε "delete" και κάρτες μνήμης με εκατοντάδες ψηφιακές πόζες, ούτε μεταβλητό ISO που μπορούσες να το πάς από τα 100 στα 1600+!
Το PAM News αρχικά ήταν τριμηνιαίο, μετά διμηνιαίο και στο τέλος μηνιαίο. Τα πρώτα τεύχη ήταν 20σέλιδα, φούλ ασπρόμαυρα, και από το Νο.16 είχαν έγχρωμα εξώφυλλα και 32-36 σελίδες, οι οποίες παρέμεναν ασπρόμαυρες. Αρθογράφοι ήταν μερικοί όχι τόσο γνωστοί, πλήν των Ernie Lee, Neil Robinson, μετέπειτα αρχισυντάκτη σε άλλα περιοδικά του χώρου.
Εκτός από ασπρόμαυρες φωτογραφίες πολλά άρθρα είχαν χρησιμότατα σχέδια τριών όψεων και profiles, από τους ίδιους τους αρθρογράφους, με το ραπιντογράφο (Rotring), ένα μαρκαδοράκι με επαναγεμιζόμενο δοχείο σινικής μελάνης, δύσκολο και απαιτητικό στη χρήση/συντήρηση, κάτι σαν «πένα» του γραφίστα (δεν υπήρχαν τότε τα roller και όλα τα σημερινά τεχνολογικά καλούδια).
Μαζί με τα injection kits υπήρχαν αρκετά άρθρα με vacuforms, scratchbuilds και περίεργα, ασυνήθιστα αεροπορικά θέματα, μαζί βεβαίως με τα καθιερωμένα εμπορικά τύπου Airfix, Matchbox, Revell, Frog, κλπ. Κυριαρχούσε τότε η 1/72 σε ποσοστό 90%.
Aισθητικά το περιοδικό θύμιζε τεύχη της IPMS, με μάλλον ερασιτεχνικό κασέ (layout – σελιδοποίηση), αλλά ήταν πάντα πυκνογραμμένο με πολλά reviews για νέα κιτ και βιβλία αλλά και εκτενή αφιερώματα. Οι αρθρογράφοι έκαναν τιτάνιες προσπάθειες να εξισορροπήσουν την έλλειψη χρώματος με αναλυτικές περιγραφές στο κείμενο.
Στο τεύχος 28, Απριλίου/Μαϊου 1979 δημοσιεύεται για πρώτη φορά δική μου φωτογραφία δικού μου μοντέλου σε ξένο περιοδικό. Ήταν ένα «ασημί» B-17G της Airfix στην 1/72 (το αρχαίο καλούπι) βαμμένο όλο με πινέλο και Silver No.11 της Humbrol. Είχε τραβηχτεί στην αυλή της παλιάς μονοκατοικίας με ρώσικη μηχανή FED-2 ντάλα μεσημέρι. Ηταν η εποχή που φτιάχναμε ένα Airfix (ή Matchbox) κάθε τρείς μέρες, ή κάθε βδομάδα αν ήταν μεγάλο και δύσκολο - ανάλογα βέβαια με το χαρτζηλίκι...
Εκδότης/διευθυντής του PAM NEWS ήταν ο Ron Firth, με έδρα το Sheffield, στο South Yorkshire. Παρά την πολύχρονη εμπειρία του στο μοντελισμό, δεν μπόρεσε ή δεν ήθελε να μεγαλώσει τη μικρή εκδοτική του επιχείρηση και παρέμεινε σχεδόν μια οικογενειακή υπόθεση μέχρι το 1980, όταν δεν άντεξε τη μηνιαία συχνότητα έκδοσης, αλλά και την οικονομική πίεση, και πούλησε τον τίτλο σε άλλον εκδότη (Independent Magazines Ltd.), κι αυτός με τη σειρά του στο Scale Models (Model & Allied Publications). Oμως η εταιρία αυτή (ΜΑP) που έβγαζε τότε το ιδιαίτερα πετυχημένο S.M., δεν μπορούσε να διατηρήσει το νεοφερμένο σαν χωριστό περιοδικό και το ενσωμάτωσε στην ύλη του δεύτερου. Για μερικά τεύχη το logo PAM NEWS ήταν στο εξώφυλλο δίπλα στο logo του Scale Models, αλλά προφανώς δεν υπήρχε αρκετός χώρος και μετά από λίγο εξαφανίστηκε, χωρίς ποτέ να δούμε κάτι σαν ένθετο, πέρα από μερικά άρθρα από τους παλιούς συνεργάτες.
Ο Ron Firth ήταν στην εκδοτική πιάτσα από τη δεκαετία του ΄50, βγάζοντας διάφορα περιοδικά στο χώρο του τηλεκατευθυνόμενου και ιδιαίτερα των ιδιοκατασκευών από ξύλο. Μετά το κλείσιμο του PAM NEWS έβγαλε το Plastic Kit Constructor αλλά κι αυτό έκλεισε μετά από λίγο, μη αντέχοντας τον ανταγωνισμό που ήταν ακόμα πιο έντονος από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και στις αρχές του ’90.
Μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση η μακροσκελής, ιδιόχειρη επιστολή που μου έστειλε το 1978 (ζητώντας συγγνώμη για το δυσανάγνωστο γραφικό του χαρακτήρα), απαντώντας σε διάφορες νεανικές μου απορίες (17 ετών εγώ – 50 αυτός) και ευχαριστώντας με προσωπικά για την ετήσια συνδρομή μου (4,5 λίρες Αγγλίας για 6 τεύχη – τιμή τεύχους μισή λίρα - τότε).
Πάντα ζητούσε συνεργασία, φωτογραφίες μοντέλων και δημοσίευε ότι καλύτερο μπορούσε, θυμίζοντας τον τρόπο που έβγαινε η «Αθλητική Αεροπορία» της ΑΛΠ (Αερολέσχη Πειραιώς) με τον Παντελή Καλογεράκο.
Το PAM News έβγαλε συνολικά 42 τεύχη σε 8 χρόνια (1973-1980) και για κάποιους από τους παλιότερους αεροπλανάδες μοντελιστές ήταν μια όαση σε μια εποχή που δεν υπήρχε τίποτα άλλο για αποκλειστικά αεροπορική/μοντελιστική ενημέρωση, αλλά και για αγορές από το εξωτερικό, μέσω των ολοσέλιδων διαφημίσεων/mail order με επιταγή τραπέζης μέσα σε συστημένη επιστολή, ή χαρτονομίσματα στο φάκελο για τους πιο τολμηρούς.
Πολύ μετά έμαθα ότι ο εκδότης του, ο Ron Firth, είχε κυκλοφορήσει τη δεκαετία του ‘80, μέσω μιας άλλης εταιρίας του, τη Ηallam Vac, μια σειρά Vacuform kits στην 1/72 με ασυνήθιστα βρετανικά θέματα, όπως τα Bristol Brigand, Westland Welkin και S.A. Twin Pioneer.
Πριν τέσσερα χρόνια (20 Δεκεμβρίου 2013) μια λιτή ανακοίνωση σε ένα μοντελιστικό βρετανικό forum έλεγε ότι ο Ron Firth δεν ήταν πια μαζί μας. Επασχε από χρόνια ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση, η οποία και τον κατέβαλε σε ηλικία 85 ετών.
Από τα σχόλια των Βρετανών μοντελιστών ήταν φανερό ότι ο Ron ανήκε στους πρωτοπόρους του μοντελισμού, όπως ο Gordon Stevens της Rareplanes και πολλοί άλλοι. Με τα άρθρα του, τα περιοδικά που εξέδιδε και τα κιτ, σε μια καριέρα αρκετών δεκαετιών, βοήθησε πολλούς να βρούν το δρόμο τους στο hobby, σε μια εποχή χωρίς υπολογιστές, Internet & social media, όπου κυριαρχούσαν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες και η ενημέρωση ήταν δύσκολη και αργή.
Το χαρτί των περιοδικών του ήταν βαρύ illustration, κατάλευκο, και παρά τις δεκαετίες οι σελίδες δεν έχουν κιτρινίσει, αποτελώντας διαχρονική παρακαταθήκη, αλλά και έμπνευση ζωής, διατηρώντας αυτήν την υπέροχη μυρωδιά των παλιών βιβλίων, που δεν θα αποκτήσει ποτέ η οθόνη και δεν πρόκειται να σβήσει κανένα delete ή κατεστραμμένος σκληρός...
ΣΚ
http://www.aeroflight.co.uk/mags/contents/plastic-aircraft-models-international-contents-listing.htm